Romeinse Villa
Op 22 januari 1957 werd tijdens de aanleg van riolering een stenen muur onder de opgebroken Burgemeester Wallerweg ontdekt. De muur zat op zo’n 20 meter afstand van de kerktoren en bleken resten te zijn uit de Romeinse tijd.
Het was de gehoopte doorbraak van historisch geïnteresseerde burgemeester Haefkens die al langere tijd de Houtense bodem in de gaten hield op Romeinse sporen. Haefkens vermoedde al dat op deze locatie iets bijzonders was te vinden, omdat zes jaar eerder bij graafwerkzaamheden voor de aanleg van een telefoonlijn tufsteen was aangetroffen.
Er volgde een noodopgraving die twee maanden duurde. Naast sporen uit de ijzertijd, werden er sporen opgegraven van een Romeinse houten boerderij van 26 meter lang (50-75 na Chr.). Verder kwam het sporenplan van een tweede houten boerderij (110-120 na Chr.) te voorschijn en de fundamenten van een natuurstenen gebouw (150-175 na Chr.). Deze laatste had vensterglas, muurschilderingen en een verwarmingssysteem met pijpen. Het gebouw moet van een belangrijk man uit die tijd zijn geweest. Ook werd er een gedeeltelijk skelet van een man aangetroffen, die aan het begin van de jaartelling is begraven.
Stenen Romeinse gebouwen zijn op acht locaties in het Kromme Rijngebied aangetroffen. In Houten gebeurde dit ook nog aan de Molenzoom waar een nog zwaarder gebouw heeft gestaan. Verder wordt stenen bouw vermoedt in het weiland ten westen van de Tiendweg vlakbij de Hoogdijk en langs de Oudwulfseweg bij de sportvelden van SV Houten.
Wanneer in de Laat-Romeinse tijd de regio bijna volledig wordt verlaten, blijft het Romeinse gebouw aan de Wallerweg staan. Er verschijnt een bos en hier en daar zijn wegen door het bos. De ruïne van de Romeinse villa is een markant punt voor de reizigers. In de vroege middeleeuwen wordt deze plek Haltna genoemd, dat volgens sommigen ‘open plek in het bos’ betekent.
Rond deze open plek ontstaat in de 8e eeuw een gemeenschap van enkele boerderijen en wordt zelfs een kerk gesticht. In de 10e of 11e eeuw worden onderdelen van het Romeinse gebouw verwerkt in de fundering van het Romaanse kerkgebouw dat er tegenwoordig nog staat. De Romeinse villa is daarmee de basis van het ontstaan van het huidige Houten. Sinds 1997 zijn de plattegronden van de drie villa's in het straatbeeld uitgebeeld.
Colofon
Tekst: Frank Magdelyns
Foto: Regionaal Archief Zuid Utrecht
