Kerk van Honswijk
De kerk van Honswijk is ergens in de twaalfde eeuw ontstaan. In die tijd sprak men over de kerk van Tull. Het was een dochterkerk van de parochie van Gasperde, dat aan de overkant van de Lek was gelegen. Gasperde was een nederzetting dat later Hagestein zou gaan heten.
In 1258 wordt de kerk van Tull een zelfstandige parochie. Deze bedient de boerderijen langs de Lek en het kasteel Tull met omliggende woningen. Vanaf 1338 wordt gesproken over de parochie Honswijk. Kennelijk is het versterkte huis Tull dan niet meer van belang.
In 1417 vond in de kerk van Honswijk de eerste schietpartij ooit plaats van de huidige gemeente Houten. Het was een gewelddadige tijd en mannen uit Vianen zochten medestanders onder de bevolking van Honswijk. Die vluchtten naar de kerk, waarna belegering volgde. Een man werd door de ramen doodgeschoten en de kerk werd in brand gestoken. Alleen de kerktoren bleef staan. De heer Van Vianen herbouwde de kerk in gotische stijl.
Beeldenstorm
In 1566 bereikte de beeldenstorm Culemborg. De heer van Culemborg was grote voorstander van het nieuwe geloof. Vanuit deze stad werden de kerken in Honswijk, Zijderveld en Everdingen ontdaan van beelden. Tot 1608 bleef er een overgangspriester actief.
Het is ook de periode dat er regelmatig dijkdoorbraken waren. Om nieuwe doorbraken te voorkomen volgden dijkverzwaringen. Het gevolg was dat de kerktoren van de Honswijkse kerk half in de dijk kwam te staan.
Verval kerk
In 1633 werd het kerkgebouw gesloten omdat het in slechte staat was. Er waren kennelijk te weinig parochianen die het protestantse geloof volgden, om de kosten te kunnen betalen. In 1673 werd de klok van de kerk geroofd door de Fransen die in de regio waren ingekwartierd en uiteindelijk op plundertocht gingen. Na het vertrek van de Fransen werd de regio getroffen door noodweer, waarbij o.a. de Domkerk werd vernield. Ook de kerk van Honswijk liep schade op, maar de toren kwam er goed vanaf. De kerkgangers maakten daarna gebruik van een kapel voor hun kerkdiensten.
In 1750 besloten de inwoners naar de kerk in ’t Waal te gaan. Van het gebouw was aan het eind van de achttiende eeuw niet veel meer over. Na opnieuw het vertrek van de Fransen in de negentiende eeuw wordt de kerk gesloopt. Het duurde niet lang of het indrukwekkende Fort Honswijk verscheen enkele honderden meters verderop.
Ten behoeve van de TRAP-route is een kunstwerk ter herinnering aan deze kerk geplaatst. Maar dit kunstwerk is zelf ook al geschiedenis geworden vanwege diefstal van het beeld.
Colofon
Auteur: Frank Magdelyns
Foto: Frank Magdelyns
Tekening: Het Utrechts Archief
