De Steenen Poort
Van de 15 versterkte boerderijen in de huidige gemeente Houten is alleen het poortgebouw van boerderij Bovit aan de Warinenpoort nog zichtbaar. De boerderij draagt in de praktijk de naam Steenen Poort.
Versterkte boerderijen waren vaak eigendom van rijkere boeren. De boerderij had een poortgebouw en een gracht, waardoor ongewenste personen op afstand werden gehouden. Sommige versterkte boerderijen behoorden bij een naburig kasteel of een kapittel.
De geschiedenis van boerderij de Steenen Poort gaat terug tot 1572, wanneer deze wordt genoemd in het testament van Adriaen Beyer. Mogelijk dat de boerderij al veel eerder bestond, maar daar is niet zoveel bekend over. In een overeenkomst uit 1614 wordt melding gemaakt van een huis, een hofstede, een hooiberg, een schuur en een poort. Hierdoor weten we dat het poortgebouw in 1614 bestond en waarschijnlijk al eerder. Monumentendeskundigen gaan er vanuit dat het poortgebouw uit de 16e eeuw dateert.
De poort
Het poortgebouw is gemaakt van kloostermoppen. De balken zijn uit de 17e eeuw of later. Er wordt daardoor aangenomen dat de zolder van het poortgebouw is herbouwd. Vermoedelijk gebeurde dit in of na 1704, omdat in dat jaar de boerderij door een storm is beschadigd.
In het metselwerk van de zolder zijn 137 duivennissen in de muur uitgespaard. De duiven werden gehouden voor consumptie en de mest werd gebruikt voor op het land. De poort stond aan de achterzijde van de boerderij. De voorkant van de boerderij staat naar de Houtensewetering toe. De Houtensewetering werd gebruikt voor het afvoeren van producten per schip, richting Utrecht. De poort is sinds ongeveer 1980 niet meer geopend, omdat de kans bestaat dat deze daardoor defect raakt. Vroeger gebeurde dit openen alleen bij speciale gelegenheden. De gracht is waarschijnlijk in de 16e eeuw gegraven en in de 18e eeuw gedempt. Op een kadastertekening uit 1832 is geen gracht meer te zien.
Boerderij
Boerderij Bovit was oorspronkelijk een langhuisboerderij. Bij de gewelddadige storm in 1704 raakte het huis net als de poort beschadigd. Het voorhuis is daarna hersteld en heeft daarbij haar huidige aanzien gekregen. In de 20e eeuw vinden er verschillende restauraties plaats. Rond 2015 wordt voor het gebouw een nieuwbouwwijk aangelegd.
Bijzonderheden
Marinus van Rooijen wordt in 1897 geboren in de boerderij. In 1924 wordt hij gewijd tot priester. Marinus van Rooijen verzet zich via de kerk openlijk tegen de Duitse bezetting en nadat hij in 1941 wordt opgepakt sterft hij in concentratiekamp Dachau. Vanaf 1960 is de boerderij de startplaats voor de jaarlijkse ontgroening van de Utrechtse studentenvereniging Tres Faciunt Collegium. In 1965 vindt deze ontgroening ook plaats en 20 minuten na het vertrek van de boerderij, stikt een student in een roetkap. Deze gebeurtenis staat bekend als de roetkapaffaire.
Colofon
Tekst: Frank Magdelyns
Foto: Frank Magdelyns + Het Utrechts Archief
