Bewoners op Huis Bloemerwaard
In Bunnik staan of stonden langs de Kromme Rijn verschillende grote huizen of kastelen. Een van de huizen die nog bestaan is het huis Bloemerwaard. Vanaf de Provinciale weg in Bunnik richting Odijk staat het aan de linkerkant, na het spoor, verstopt achter allerlei gebouwen. Vanaf het jaagpad langs de Kromme Rijn kun je de achterkant wel zien.
Oorspronkelijk hoorde bij de Bloemerwaard een stuk grond van 25 morgen (een morgen is ongeveer 0.85 hectare). Daarnaast hoorde bij het huis de boerderij Rijn en Dijk, die als grootste omvang maar liefst 100 morgen, dus ongeveer 85 hectare, groot was. De boerderij is afgebroken, en van de 25 morgen is ook niet veel over. De spoorlijn Utrecht – Arnhem uit de 19e eeuw en de A12 uit de 20e eeuw liepen recht over het land en er bleef maar een klein stukje over wat nog bij het huis Bloemerwaard hoorde.
Bewoners van de boerderij waren o.a. de familie Van Zijl, Van Bemmel en Vulto.
Net als bij andere kastelen en landhuizen diende de boerderij om het huis te onderhouden als de eigenaar er niet woonde, en als inkomen voor die eigenaar. Die combinatie van huis en boerderij zie je overal in het Krommerijn gebied terug.
De 25 morgen van Bloemerwaard bestond uit 2 delen van elk 12,5 morgen. In 1637 is de ene helft en in 1644 de andere helft verkocht aan Jeremias Casteleijn. Hij is de eerst bekende bewoner van het huis Bloemerwaard en zal de voorloper van het huidige huis hebben laten bouwen. Midden in de Gouden Eeuw kochten rijke stedelingen stukken grond en lieten daar huizen op bouwen. Dat deden ze om in de zomer uit de vieze steden te ontsnappen, en het was een teken van welvaart. Zo’n buitenhuis werd meestal gebouwd aan een rivier, omdat dat de gemakkelijkste en snelste manier was om weer in de stad te komen. Voorbeelden zijn de buitenhuizen aan de Vecht en de Amstel, maar ook aan de Kromme Rijn hebben diverse buitenhuizen gestaan. Bloemerwaard stond ook dichtbij de Kromme Rijn.
De nazaten van Jeremias Casteleijn hebben Bloemerwaard lange tijd gezamenlijk in bezit gehouden. Uiteindelijk werd alles verkocht aan Allard Rudolph van Waay, een van die nakomelingen. In 1773 verkocht hij alles aan Andries Oortman, een rijke “medicine docter” uit Utrecht. Met zijn komst begon een periode van ongekende uitbreiding. Hij kocht veel land in Bunnik (en Odijk) en verhuurde die uiteraard aan boeren.
Vanaf 1801 veranderde er veel. In 1801 werd Bloemerwaard verkocht aan Gijsbertus Achterbergh. In 1820 verkocht die alles weer aan Joseph Leijdel. Het huis werd tussendoor verhuurd aan verschillende personen, zoals C.J. van Hengst, baron De Geer en Van Ewijck. In 1860 kocht J.C. Strick van Linschoten het, en in 1899 werd het weer verkocht aan H.J. Blokhuis. Die woonde er maar kort, want in 1905 werd het al weer doorverkocht aan Van Beeck Calkoen, burgemeester van Bunnik. Die verkocht het in 1940 weer aan de heer Orie. De oorlog is dan uitgebroken, en de Duitsers vorderden het huis. Na de oorlog zaten de Canadezen er nog een poosje in, totdat ze in 1946 vertrokken. De bewoners wisselden elkaar dan af. Onder andere heeft de RK kleuterschool er in gezeten, en meester Jarich van der Zee woonde er ook een poosje. Nadat Anton van Dam (van Vrumona) erin had gewoond komt het tenslotte in 1954 in handen van de familie Van der Tol, die er nog steeds woont.
Van het uiterlijk van het oude huis Bloemerwaard is weinig tot niets meer over. In de oorlog was het huis al eens getroffen door een bom, en daarna uitgewoond door Duitsers en Canadezen. Het huis wat er nu staat is gedeeltelijk opgebouwd uit delen van het gesloopte huis, maar het ziet er heel anders uit. (1940)
Koopakte
'Heden de Eenendertigsten December des jaars Achttienhonderdzestig, verschenen voor Bernardus Gertrudus van Heijst Notaris in het tweede arrondissement de personen, Utrecht gevestigd te Wijk bij Duurstede in tegenwoordigheid der na te noemen getuigen De HoogwelGeboren Heer H. Carel Willem Emile Catharinus de Geer, grondeigenaar, wonende te Landgoed te Keijzerberg, onder de gemeente Renkum.
De welke bij deze verklaarde onder vrijwaring van de wet te hebben verkocht en uitsd… in vollan en vrijen eigendom af te staan en over te dragen aan de HoogwelGeboren Heer Jonkheer Jan Carel Strick van Linschoten, kandidaat Notaris, wonen de te Maarssen, alhier tegenwoordig en in koop aannemende:
De buitenplaats Bloemerwaard, bestaande in Heerenhuizinge, stal en koetshuis, tuinmanswoning, duifhuis, loodsen en een huis met schuurberg, benevens met uitbroei tuinen, boomgaard, bouwland, wandelbosch en water, tezamen groot Zes honderd veertig roeden, twintig ellen, alles staande en gelegen onder de gemeente Bunnik, aan de Provincialen Zandweg van Utrecht op Wijk bij Duurstede, strekkende van Utreg tot in den Krommen Rijn, land aan de eene zijde de Roomsch Catholieke Kerk.'
Enkele aardige feitjes over Bloemerwaard:
In 1718 werd vlak naast het huis Bloemerwaard de eerste RK kerk van Bunnik gebouwd. Aanvankelijk zal het eruit gezien hebben als een schuur, omdat de RK gemeenschap nog geen kerken mocht bouwen die te herkennen waren als kerk. Dat was na de overgang in 1580 door de Staten van Utrecht verboden. In 1769 had de kerk al een toren, wat blijkt uit een mooie gravure van Lutgers uit dat jaar.
In 1843 was er een aardbeving in Nederland, en in de krant van 10 april 1843 verscheen een artikel waarin Bloemerwaard genoemd werd:
“Deze schok van aardbeving is ook in Utrecht door eenige menschen opgemerkt, en uit Bloemerwaard, nabij Bunnik, schrijft men ons, dat ook aldaar de schok is gevoeld, zoodanig, dat de glazen dreunden, en de ringen aan een ijzeren roede rinkelden. Waarschijnlijk zal deze schudding der aarde ook elders zijn gevoeld.”
Colofon
Auteur: Henk Blok
Afbeeldingen
[1] Huis Bloemerwaard in Bunnik, tot 1959 [Hoofdfoto]
Foto vermoedelijk de heer Van Beeck Calkoen met vrouw en kinderen.
Bron: Regionaal Archief Zuid Utrecht. cat. 084-56332.19
Schoudermantel 33 - 39
[2]: Huis Bloemerwaard in Bunnik, 30-01-2021. Foto Henk Blok
[3]: Topotijdreis, 200 jaar topografische kaarten
[4] Koopakte huyzinge Bloemerwaard aan Jhr. J.C. Strick van Linschoten, van dhr. C.W.E.C. de Geer uit Renkum
[5]: Huis Bloemerwaard aan de Kromme Rijn, 1868/69 prent P.J. Lutgers
Tekeningen en Prenten, Utrechts Archief, interessante collectie stukken Gedeponeerd. Utrecht Altijd, catalogusnummer: 135925
Referenties
[1] Het Utrechts Archief[2] Toporeis 200 jaar Bunnik Bloemerwaard
